Η τεχνητή νοημοσύνη, πρώτα προϊόν επιστημονικής φαντασίας, έχει φτάσει και σιγά-σιγά εισχωρεί στις ζωές μας με περισσότερους από έναν τρόπους. Με πιο διαδεδομένο εργαλείο το ChatGPT, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ικανή να παράγει ζωγραφιές, σχέδια, σενάρια μέχρι και ολόκληρα βιβλία με το πάτημα ενός κουμπιού και με την παράθεση λίγων εκφράσεων-κλειδιών.
Τι είναι όμως τεχνητή νοημοσύνη;
Ο όρος τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στον κλάδο της πληροφορικής ο οποίος ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα: μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, κατανόηση από συμφραζόμενα, επίλυση προβλημάτων κλπ. (πηγή: Wikipedia)
Ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» εμφανίστηκε πρώτη φορά δημοσίως το 1956 στο Συνέδριο του Dartmouth. Πιστεύεται ευρέως ότι αυτή ήταν η αρχή του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης με τον John McCarthy να προεδρεύει μιας ομάδας κορυφαίων ερευνητών. Ωστόσο, ο όρος εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1955 σε μια πρόταση για μια «μελέτη τεχνητής νοημοσύνης σε 2 μήνες, 10 ατόμων» που υποβλήθηκε από τους John McCarthy (Dartmouth College), Marvin Minsky (Πανεπιστήμιο Harvard), Nathaniel Rochester (IBM) και Claude Shannon (Bell Τηλεφωνικά Εργαστήρια).
Επιπροσθέτως, ο όρος «machine learning» επινοήθηκε λίγο μετά την τεχνητή νοημοσύνη. Τον Ιούλιο του 1959, η έκθεση του Arthur L. Samuel, «Some Studies in Machine Learning Using the Game of Checkers», εμφανίστηκε στο IBM Journal όπου περιγράφεται λεπτομερώς πώς ένας υπολογιστής προγραμματίστηκε να παίζει το πιόνι καλύτερα από το άτομο που έκανε τον προγραμματισμό.
Το πρώτο chatbot με τεχνητή νοημοσύνη, το ELIZA, εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1966. Το ELIZA έκανε το ντεμπούτο του 48 χρόνια πριν από την Alexa της Amazon. Το ELIZA, που πήρε το όνομά του από τη Eliza Doolittle, ουσιαστικά θα επαναδιατύπωνε τη συμβολή του χρήστη με τη μορφή ερώτησης. Αφού είδε το ELIZA σε δράση, ο Joseph Weizenbaum του MIT, ο δημιουργός του ELIZA, προειδοποίησε το κοινό σχετικά με τους κινδύνους του να αφήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη να παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στην κοινωνία.
Τα θετικά και τα αρνητικά της τεχνητής νοημοσύνης
Η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία πλέον αποτελεί πιο αισθητό κομμάτι της ζωής μας, εκλαμβάνεται ως κάτι θετικό, τουλάχιστον στην εξέλιξη και αυτονομία του ανθρώπινου είδους. Η εφαρμογή της Α.Ι. προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, κυριότερα σε βιομηχανίες και στην εργασία με χαρακτηριστικά όπως την μείωση του ανθρώπινου λάθους και την ανάληψη επικίνδυνων εργασιών.
Χρησιμοποιώντας συστήματα τεχνητής νοημοσύνης προγραμματισμένα με αλγόριθμους που βασίζονται σε συγκεντρωμένα δεδομένα, τα σφάλματα μπορούν να ελαχιστοποιηθούν, οδηγώντας σε αυξημένη ακρίβεια στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη έχει βελτιώσει σημαντικά την ακρίβεια της πρόγνωσης του καιρού μετριάζοντας το ανθρώπινο λάθος στην πρόβλεψη των καιρικών προτύπων.
Επιπλέον, η ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να αντιμετωπίζει επικίνδυνες καταστάσεις αντί των ανθρώπων παρουσιάζει ένα κρίσιμο πλεονέκτημα στην ασφάλεια της ζωής και της ακεραιότητας των ανθρώπων. Τα ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη υπερέχουν σε σενάρια όπως η εξερεύνηση του διαστήματος ή η εξουδετέρωση βομβών, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους. Ένα τέτοιο σενάριο μπορούμε να σκεφτούμε στην πυρηνική καταστροφή του Chernobyl, όπου η απουσία επεμβάσεων με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είχε ως αποτέλεσμα ανθρώπινα θύματα και την περιβαλλοντική καταστροφή. Ωστόσο, αυτό είναι μια εικασία μιας και δεν έχουμε κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα για μια τέτοια παραδοχή.
Επιπλέον, η συνεχής διαθεσιμότητα του AI, η αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων εργασιών και οι δυνατότητες ψηφιακής βοήθειας συμβάλλουν στη βελτιωμένη παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα σε διάφορους τομείς. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης λειτουργούν ακούραστα 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, προσφέροντας αδιάκοπη λειτουργικότητα και ανταπόκριση. Η τεχνητή νοημοσύνη αυτοματοποιεί παράλληλα τις “βαρέτες” εργασίες, απελευθερώνοντας τους ανθρώπους και επιτρέποντάς τους να επικεντρωθούν σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες ενώ οι ψηφιακοί βοηθοί που βασίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη βελτιστοποιούν τις αλληλεπιδράσεις με τους χρήστες, βελτιστοποιώντας την εξυπηρέτηση και την υποστήριξη πελατών.
Αυτές οι εξελίξεις καταδεικνύουν τον κεντρικό ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην επανάσταση στις καθημερινές εφαρμογές, που κυμαίνονται από βοηθούς που ενεργοποιούνται με φωνή όπως η Siri έως τη διευκόλυνση ταχύτερων διαδικασιών λήψης αποφάσεων και την ενίσχυση πρωτοποριακών εφευρέσεων σε διάφορους τομείς.
Στην αντίθετη πλευρά, η υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης παρουσιάζει και πολλά μειονεκτήματα. Η δημιουργία και η συντήρηση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης απαιτούν σημαντικές οικονομικές επενδύσεις λόγω της πολυπλοκότητας του υλικού και του λογισμικού, συμβάλλοντας σε υψηλό συνολικό κόστος. Επιπλέον, η αυτοματοποίηση των εργασιών της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε ανθρώπινο εφησυχασμό και μείωση της παραγωγικότητας, καθώς τα άτομα εξαρτώνται υπερβολικά από εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, εμποδίζοντας δυνητικά την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να εμπλέκονται αποτελεσματικά σε εργασίες.
Κυριότερα, η ευρεία εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε διάφορους κλάδους εγείρει ανησυχίες για την ανεργία, καθώς η αυτοματοποίηση αντικαθιστά την ανθρώπινη εργασία, ιδιαίτερα σε επαναλαμβανόμενες εργασίες. Αυτή η τάση για την αντικατάσταση των εργαζομένων με ρομπότ απειλεί τα πρότυπα απασχόλησης και εγείρει ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της εργασίας. Ενώ οι μηχανές διαπρέπουν στην αποτελεσματικότητά τους, στερούνται συναισθηματικής νοημοσύνης και ικανότητας δημιουργίας διαπροσωπικών συνδέσεων ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση μιας ομάδας.
Αυτή η ανεπάρκεια υπογραμμίζει ένα σημαντικό μειονέκτημα της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς δεν μπορεί να αντιγράψει το ανθρώπινο στοιχείο που είναι απαραίτητο για την προώθηση της συνεργασίας και της ομαδικής εργασίας. Επιπλέον, οι περιορισμοί της τεχνητής νοημοσύνης όσον αφορά την εξωγενή σκέψη περιορίζουν τις δυνατότητές της σε εργασίες που έχουν προγραμματιστεί ειδικά, οδηγώντας δυνητικά σε σφάλματα συστήματος ή άσχετα αποτελέσματα όταν αντιμετωπίζουμε άγνωστα σενάρια.
Η τεχνητή νοημοσύνη σήμερα
Ως εργαλείο, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χαρακτηριστεί ως τεχνολογική επανάσταση μιας και αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε σχεδόν τα πάντα. Αλλά μαζί με την ευκολία και την αυξημένη παραγωγικότητα, υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι, συμπεριλαμβανομένου του απόλυτου κινδύνου όλης της ανθρώπινης ζωής στη Γη. Ξέρω ξέρω, είναι ένα ακραίο σενάριο αλλά δεν αποκλείεται μέσα στα επόμενα εκατοντάδες χρόνια να δούμε την Α.Ι. να αποκτά τον απόλυτο έλεγχο, να μας θεωρήσει “ελαττωματικούς” και να μας ξεφορτωθεί με συνοπτικές διαδικασίες. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι δεκάδες ηγέτες του κλάδου, συμπεριλαμβανομένου του CEO του OpenAI και δημιουργού του ChatGPT, μαζί με άλλους ειδικούς, να υπογράφουν αιτήσεις και δηλώσεις στις οποίες τόνισαν ότι ο μετριασμός του κινδύνου εξαφάνισης από την τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα μαζί με άλλους κινδύνους κοινωνικής κλίμακας, όπως οι πανδημίες και ο πυρηνικός πόλεμος.
Μόλις πριν από μερικούς μήνες, χιλιάδες κορυφαίοι στοχαστές, μηχανικοί και επιχειρηματίες του κόσμου υπέγραψαν μια αναφορά που ζητούσε εξάμηνη παύση σε οποιαδήποτε ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης είναι πιο προηγμένη από το GPT-4. Ακόμη και οι επιστήμονες που δημιουργούν AI εκδίδουν τρομερές προειδοποιήσεις.
Φυσικά, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού δεν γνωρίζει αυτή την αναφορά, τα άτομα που την υπέγραψαν ή ποιοι είναι οι πραγματικά κίνδυνοι της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό ίσως συμβαίνει επειδή οι αποκαλυπτικές ταινίες όπως το Blade Runner, το Terminator και το The Matrix αποτελούν μεγάλο μέρος της κουλτούρας μας και δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε…δεισιδαιμονίες. Όταν ακούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να καταλάβει και να καταστρέψει τη Γη, σκεφτόμαστε αμέσως τα Τ-1000, αλλά αυτό έχει μετατραπεί σε ένα νέο επιστημονικό γεγονός.
Ο Connor Leahy, ειδικός στην ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης, δηλώνει ευθαρσώς ότι ακόμη κι αν ο κόσμος δεν πιστεύει πλήρως τον υπαρξιακό κίνδυνο, οι ηγέτες όλων των κορυφαίων εργαστηρίων (Anthropic, DeepMind, OpenAI) έχουν δηλώσει ότι υπάρχει μια ρεαλιστική πιθανότητα αυτές οι τεχνολογίες να σκοτώσουν τους πάντες, και το κάνουν ούτως ή άλλως. Με τον ραγδαίο τόνο που η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται σε κλάδους πέρα από την τεχνολογία και τα βιντεοπαιχνίδια, δεν αποκλείεται ένα τέτοιο σενάριο να γίνει πραγματικότητα πιο γρήγορα απ’ότι πιστεύουμε.
Άλλοι ερευνητές, όπως ο Eliezer Yudkowsky, υποστηρίζουν την επιβράδυνση ή ακόμα και τη διακοπή της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης για την αποφυγή πιθανών καταστροφικών αποτελεσμάτων. Ωστόσο, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός στην τεχνητή νοημοσύνη μεταξύ χωρών όπως η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, περιπλέκει αυτήν την προσπάθεια.
Αυτή η ταχεία πρόοδος και ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, συχνά χωρίς πλήρη κατανόηση των δυνατοτήτων ή των πιθανών κινδύνων τους, εγείρει ανησυχίες. Ενώ ορισμένοι προτείνουν τη διδασκαλία της ηθικής της τεχνητής νοημοσύνης ως διασφάλιση για το μέλλον, υπάρχει φόβος για τα αποτελέσματα εάν η τεχνητή νοημοσύνη μάθει ή αντιγράψει την ηθική από τους ανθρώπους. Παρά τις εκκλήσεις για σύνεση, η έρευνα και η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης συνεχίζονται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, με σημαντικές επενδύσεις από κυβερνήσεις, στρατούς και επιχειρήσεις παγκοσμίως που συναγωνίζονται για την υπεροχή σε αυτόν τον τομέα.
Η μάχη μεταξύ θετικών και αρνητικών εντοπίζεται όμως και στην αγαπημένη μας βιομηχανία των βιντεοπαιχνιδιών. Ήδη πολλές ομάδες ανάπτυξης έχουν υιοθετήσει εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης στα μέσα εργασίας τους ενώ άλλα την χρησιμοποιούν άμεσα σε assets των παιχνιδιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το The Finals όπου οι φωνές των Announcers έχουν δημιουργηθεί με Α.Ι. αλλά και στο επερχόμενο Foamstars όπου τα covers ορισμένων albums έχουν γίνει μέσω Image Generation. Συγκεκριμένα, o CEO της Square Enix δηλώνει μεγάλο ενδιαφέρον για την τεχνητή νοημοσύνη και στοχεύει στο να χρησιμοποιηθεί αρκετά από τις ομάδες της εταιρείας για μελλοντικά παιχνίδια.
Η άνοδος στην βιομηχανία έχει προκαλέσει αντιδράσεις αλλά και ανησυχίες για το μέλλον των θέσεων εργασίας, ειδικά τώρα που οι απολύσεις αποτελούν μια καθημερινή είδηση. Συγκεκριμένα, οι developers σε τμήματα αφήγησης, τέχνης, ήχου και QA είναι λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιήσουν τεχνητή νοημοσύνη. Ηθικές ανησυχίες σχετικά με τη τεχνητή νοημοσύνη εκφράστηκαν από το 42% των ερωτηθέντων της έρευνας της GDC, State of the Game Industry που είναι «πολύ ανήσυχοι», το 42% που είναι «κάπως ανήσυχοι» και το 12% που δεν ανησυχούν. Ο φόβος της αντικατάστασης της εργασίας και οι ηθικοί προβληματισμοί επισημάνθηκαν, με ορισμένους να ζητούν κανονισμούς για την αντιμετώπιση της υποτιθέμενης κλοπής και των πνευματικών δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη τεχνητή νοημοσύνη.
Είναι τελικά ανησυχητική η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης;
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε πως η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα χρήσιμο εργαλείο σε πολλές πτυχές της εργασίας και της καθημερινότητας αλλά παρατηρούμε ότι όσο περισσότερο χρησιμοποιείται τόσο χάνεται η δημιουργικότητα, η εφευρετικότητα και η ατομική ή συλλογική προσπάθεια. Εδώ μπορεί να δούμε και περιπτώσεις όπου άτομα με ελάχιστες γνώσεις αναδεικνύουν ικανότητες που…δεν τους ανήκουν αλλά δημιούργησαν μέσω του ChatGPT. Για παράδειγμα, μπορώ να φτιάξω ένα script ή ένα plugin και να το παρουσιάσω ως κάτι που έβγαλα από το μυαλό μου, χωρίς απαραίτητα να μπορεί κάποιος που δεν ξέρει να το καταλάβει.
Ακόμα και έτσι όμως, είναι τρομακτικό το πόσο έχει εξελιχθεί αυτή η τεχνολογία σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και το τι ακούμε καθημερινά για την χρήση της. Μια “βόλτα” στα νέα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη θα μας φέρουν απέναντι σε ειδήσεις όπως Α.Ι. Μοντελα που βγάζουν μέχρι και 10,000€ τον μήνα, απάτες μέσω A.I., απρεπείς φωτογραφίες της Taylor Swift που κάνουν τον γύρο του διαδικτύου και άλλα τέτοια…διαμαντάκια. Ευτυχώς ή δύστυχώς, δεν είμαστε μόνο εμείς που φοβόμαστε από αυτή την ραγδαία εξέλιξη μιας και ακόμα και εταιρείες που φτιάχνουν τα δικά τους Α.Ι. εργαλεία όπως η Google και η META προσπαθούν να σπρώξουν την εφαρμογή μέτρων ασφαλείας στην εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας.
Αλλά ακόμα κι αν μια εταιρεία ισχυρίζεται ότι επιβραδύνει και ενεργεί υπεύθυνα, μπορούμε πραγματικά να την πιστέψουμε και να την εμπιστευτούμε; Προσωπικά, δεν τις πιστεύω. Αλλά ακόμα και αν κάθε εταιρεία και χώρα συμφωνεί στην παύση της έρευνας και της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης τι γίνεται με αδίστακτους οργανισμούς, ομάδες hacker ή τρομοκράτες στον κυβερνοχώρο;
Αν όλα αυτά σας ακούγονται για σενάρια Cyberpunk 2077 τότε ίσως και να είναι, ίσως και όχι. Πώς όμως μπορούμε να προστατευτούμε από μια τεχνολογία που πάνω από το 50% των ερευνητών λέει ότι θα μπορούσε να προκαλέσει την ανθρώπινη εξαφάνιση μέσα σε 10 χρόνια;
Εδώ έρχεται λοιπόν το ερώτημα αν τελικά είναι ανησυχητική η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό δεν γίνεται να το κρίνουμε απόλυτα. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα μεταμορφώσει την παγκόσμια οικονομία, ίσως εξαφανίσει θέσεις εργασίας και θα αλλάξει αισθητά το σκηνικό των βιομηχανιών αλλά και της καθημερινότητάς μας. Ήδη το κάνει. Πρέπει όμως να βεβαιωθούμε ότι ωφελεί την ανθρωπότητα και πως δεν θα την οδηγήσει σύντομα σε μεταποκαλυπτικά σκηνικά. Και για μια χώρα με τεχνολογικό έλλειμμα όπως η δική μας, αυτό είναι ένα από τα πραγματικά στοιχήματα.
